Edebiyat Nedir? Çocuklar İçin Önemi
Edebiyat nedir? Şiir nedir? Edebi metin nedir? Tiyatro nedir?
Edebiyat Nedir?
Kalıcı dilbilimsel eserlerin (genellikle yazılı dil ürünlerinin) ve ayrıca bu tür dilbilimsel eserlerin belirli bir kümesinin yaratılmasında ortaya çıkan insanlığın entelektüel çalışmasının alanıdır. Dar anlamda, özel kullanım için değil, kamu için yapılmış tüm yazılı eserlerin toplamıdır. Daha dar bir anlamda ise şiirsel amaçlar (kurgu) için yaratılmış eserlere denir. Çok sayıda yayınlanan, daha geniş bir kitleye yönelik öyküler dizisine edebiyat denir. Aynı zamanda edebiyat, yazılı olmayan edebiyatı, yani bir halkın kadim şiirini, metninin kalıcılığını müziğe ve güftelere bağlayan sonraki çağların halk şiirini de kapsar.
Şiir Nedir?
Edebiyatın bir sanat dalıdır. Başka bir deyişle aracı insan konuşması olan sanat dalı. Bu nedenle şiir, insan ruhunun sanatsal etkinliği olarak genel sanat yasalarına aittir. Muhtemelen şiir, edebiyatın en eski biçimiydi. En eski şiirsel anılar, Gılgamış Destanı (MÖ 2500 civarında) ve Homer’in eserleridir.
Gazel, koşma gibi tematik bütünlüğü olmayan şiirlerde birden çok temanın bir arada olabileceği göz önünde tutulmalıdır. Bu durum aynı zamanda türün ve dönemin anlayışını gösterir. Şiirde ölçü, kafiye, redif, ses akışı gibi ahenk unsurları önemlidir. Hece ölçüsünde, hece sayısı eşitliğinin, aruz ölçüsünde hecelerin uzun-kısa oluşunun esas alındığı üzerinde durulur. Ancak aruz kalıplarına ve şiirde aruz ölçüsünü bulundurmaya yönelik çalışmalara yer verilmez. Şiirin ahenk ve şekil özelliklerinin içerikle ilişkisi üzerinde durulur. Şiirin nazım biçimi belirlenirken nazım birimi, kafiye düzeni, ölçü gibi şekil özellikleri esas alınır. Nazım türü belirlenirken içeriğin konu, tema esas alındığı vurgulanır. Konu bakımından epik, lirik, pastoral, satirik, didaktik şiir türleri vardır.
Edebi Metin Nedir?
İnsanları etkilemek için ortaya konulan edebi yazılardır. Yazarlar, bu etkiyi gerçekleştirebilmek için kelimelere derin anlamlar yükler. Metindeki temel karşılaşmayı ve bu karşılaşma etrafında metnin ima ettiği diğer karşıtlıkları belirlemesi sağlanır. Öyküleyici metinlerde olayların birbiriyle ilişkisi ve kurgulanması üzerinde durulur. Şahısların rol dağılımları ve karakter özellikleri belirlenir. Zaman ve mekan kurgulanır. Edebi metinlerde, anlatıcının anlatma şekline bağlı olarak hakim, kahraman ve gözlemci bakış açılarından hangisini kullandığı belirlenebilir. Gösterme, tahkiye etme, özetleme, geriye dönüş, diyalog, iç konuşma, iç çözümleme, bilinç akışı, ironi gibi anlatım teknikleri vardır. Edebi metinlerde üslup özellikleri vardır. Cümle yapıları, deyimler, kelime kadrosu, anlatım teknikleri, söz sanatları, akıcılık, nesnellik, öznellik, duygusallık, coşkunluk gibi hususlar dikkate alınır.
Tiyatro Nedir?
Tiyatro sanatı, genellikle görsel sanatların yanı sıra müzik ve dans gibi diğer sanatların araçlarını kullanır. Hikayelerin drama, konuşma, hareketler, ses efektleri ve görsel öğeler aracılığıyla izleyiciye sunulduğu sahne sanatlarının dalıdır. Geleneksel ve klasik olarak ikiye ayrılır. Karagöz, orta oyunu, meddah, köy seyirlik oyunları geleneksel türdedir. Trajedi, komedi, dram ise klasik türlerdir. Tiyatroda olay örgüsü perde, sahne vb. bölümlemeler etrafında düzenlenir. Geleneksel tiyatronun yapı özellikleri bu çerçevede belirlenir. Oyuncular metni kendi kabiliyet ve tarzlarına göre yorumlar. Dekor ve sahne düzenlemesi mekan özellikleriyle bağlantılıdır. Dil, üslup özellikleri belirlendikten sonra metnin türü ve içeriğiyle ilişkisi ele alınır.
Çocukların Bu İçerikteki Kazanımları:
- Okuma
- Metni anlama ve çözümleme
- Anlatmaya bağlı edebi metinler
- Öğretici metinler
- Yazma
- Yorumlama
- Eleştirel düşünme
- Yaratıcı düşünme
Bu “Edebiyat Nedir? Çocuklar İçin Önemi” gibi çocuklar ve ebeveynler için eğlenceli ve yararlı diğer tüm içeriklere arfbot.com üzerinden ulaşabilirsiniz. Tamamen ücretsizdir.
